Jamita sian Roma 12: 9-21. Pdt. Reni Purba, M.Th

Jamita Nats: Roma 12: 9-21 SIPAINGOT ASA MANGOLU DIBAGASAN HOLONG NI ROHA I. Patujolo Laho pamurahon hita mangantusi turpuk on ingkon berengonta do Apostel Paulus na sai mangondolhon taringot tu aion lama dohot aion baru, manusia lama dan manusia baru. Aion lama ima halak na mangolu dibagasan hadagingon, na mian dope hagiothagiot ni daging (bnd. Gal. 5:19-21), alai sebalikna halakna mangolu dibagasan aion baru ima halak na mangolu dibagasan Jesus Kristus, na mamparbuehon parbue ni tondi (Gal 5:22). Ala ni hata na jotjot dipangke Apostel Paulus ima hata”tanggali” dohot ”solukkon”. Di Efesus 2:22, 24 didok: ”Tanggali hamu ma jolma na buruk i, ...jala solukkon hamu ma jolma na imbaru”. Halak naung mangolu dibagasan ngolu na imbaru ido na boi mangulahon sipaingot, naeshat ni Apostel Paulus di Bindu 12 on. Roma bindu 12 on ima sipaingot/ nasihat ni apostel Paulus taringot tu ngolu siganup ari. Prinsip/aturan na praktis na naeng ulahonon ni halak kristen di parsaoran siganup ari. Parjolo ayat 1-2 dipangido apostel Paulus do ruas ni huria i, asa pasahathon dagingna gabe pelean na mangolu, na badia, ai ido na hinalomohon ni Debata (12:2). Ingkon dipaimbaru pikiran, asa tau manimbangi lomo ni roha ni Debata, ai ido na hinalomohon dohot na hinalashon ni Debata. Napaduahon, Roma 12:3-21 ima himbauan, nasehat secara umum na berkaitan ngolu marhuria. Dipatorang Apostel Paulus do keadaan ni huria Roma ditingki i, boi berengonta di ayat 3, na adong mangarajumi dirina torbang lobi sian na patut, ala ni ido didok Apaostel Paulus ”unang ma torbang rajumi hamu dirimuna lobi sian na patut”. Dibereng Apostel Paulus do naung adong parrohaon na si songon no ditongatonga ni ruas ni huria. Ndang holan i nunga adong na mangarajumi silehonlehon ni Debata na tu ibana ummarga sian na asing (4-8), ala niido didok Apostel Paulus, molo adong pe silehonlehon ni Debata (karunia) ni Debata na sahat tu ganup ruas ni huria unang ma gabe patubu ginjang ni roha alai dipangke mai laho manghobasi di huria i. Mangihut ma muse ayat 9-21 ima sipaingot asa tongtong ruas ni huria i mangolu dibagasan holong ni roha. Ayat 9-13 mangonndolhon parsaron ni halak Kristen maradophon halak Kristen, ayat 14-21 mangondolhon parsaoran ni halak Kristen maradophon halak na so Kristen. Jala sude parsaoran i dasorna ima holong ni roha. Asa bindu 12 on ima etika boha halak Kristen maradophon halak Kristen dohot naso halak Kristen. II. Hatorangan ni turpuk Ayat. 9 “Unang ma marpangansi holong ni roha i”. Aha do lapatanna molo didok ”Unang marpangansi holong ni roha i”. Di 1 Korintus 13 nunga dipatorang Apostel Paulus taringot talenta/karunia silehonlehon na marasingasing na dijalo ni ganup ruas ni huria sian Tuhan i. Alai didok molo so parholong ni roha ibana, marisuang do saluhutna i. Dibereng Apostel Paulus boi do karunia, silehonlehon na adong di sadasada halak ruas ni huria i gabe manghorhon ginjang ni roha. Jala na boi mangalo ginjang ni roha i holan holong ni roha do, 1 Korintus 13:4 ”na lambas do haholongan i jala na sorta, ndang na mangiburu haholongon i, ndang tenga jala ndang dipaburnangburnang dirina”. Holong ni roha i do rahut-rahut ni nasa harimpason” (Kol. 3:4). Mangolu dibagasan holong ni roha on ma na ingkon siparangehonon ni angka na porsea :”Jala parangehon hamu ma haholongon i songon Kristus i...” (Ef 5:2). Unang marpangansi holong ni roha i, di hata Indonesia didok : ”Hendaklah kasih itu jangan pura-pura”, molo istilah na dipake sebenarna didok ”Jangan main sandiwara”. Unang marpangansi holong ni roha i ”lapatanna holong ni roha i, ingkon do ”tulus, ”jujur”. Holong ni roha i ingkon patar doi tu na humaliang, jala nang di tongatonga ni na bernegara pe ingkon do patar holong ni roha ni halak na porsea. Molo didok marholong ni roha ndang na marlapatan i gabe taoloi saluhut nang pe so lomo ni roha ni Debata songon sikap ni si Eli rupani (1 Sam 2), na dipasombu ibana ianakonna mangulahon hajahaton nang pe hajahaton i masa dibagasa joro ni Debata. Kasih itu malah dapat membenci, membenci kejahatan. Jala denggan doi ala sian Debata do holong ni roha i na mangkasogohon sude hajahaton. Dihosomi/dihasogohon Debata do angka siula hajahaton (Psalm 5:6). Ala ni ido sasintongna ndang lomo roha ni halak na porsea i molo jonok tu tu angka na jahat, alai sebalikna ingkon parangehononna do angka na denggan. Ayat 10: ”Ingot hamu ma holong ni roha sama dongan Kristen” dipakke dison hata Filostorgia, lapatanna cinta yang mesra sebagaimana terutama terdapat dalam keluarga. ”Masijolojoloanan” sian hata ”Prohegumenoi”, kata dasar ”hegesthai” lapatanna ”menghargai, saling menghargai lebih tinggi”, LAI menterjemahkan ”saling mendahului”. Sipaingot holong ni roha i parjolo diulahon di tongatonga ni ruas ni huria. Parsaoran di tongatonga ni ruas ni huria ima songon hubungan antar sesama keluarga. Dipatuduhon ma diparsaoran di tongatonga ni huria sikap masipasangapan, pasangaphon donganna lobi sian dirina sandiri. Contoh na binahen ni Apostel Paulus tu sikap on ima songon na tarsurat di 1 Korintus 12:22-23 ”Jala balik sumangap tabahen ruas ni dagingta angka na lumea dirohanta, jala tumangkas tasarihon angka na haduk hian”. Angka ruas ni huria na hurang terhormat sian sudut pandang ni jolma justru ido sasintong ingkon parjolo tapasangap. Haunduhon ni roha on do sasintongna ingkon adong di ngolu ni halak na porsea. Ay. 11-12 Boi do sumurut ringgas ni roha, ala ni angka partingkian, alai dison di dok Apostel Paulus asa tongtong partondi na girgir ruas ni huria i jala na tongtong mangoloi Tuhan i. Marlas ni roha manghirim, lapatanna tongtong manghirim di haheheon ni Jesus jala mangolu rap dohot Jesus (1 Pet1:3) panghirimon on do na mambahen hita tongtong marlas ni roha, ala padan ni Debata do on. Haporsuhon ipe tong do ingkon dihalashon, ala dihohorhon haporsuhon ido habengeton ni roha (Rom 5:3). Ndang boi tarsirang haporsuhon i sian ngolu ni halak na porsea (bnd. Yoh 16:33; Kis. 14:33; 1 Tes 2:3). Ai dhasogohon portibion do Jesus, tontu angka na mangihuthon Ibana pe tong do dihasogohon. Ala niido ingkon jaloon ni naporsea ido haporsuhon i dibagasan habengeton. Di Markus 13:13 nunga didok Jesus i: ”Hosoman ni halak saluhut do hamu ala ni goarHu alai na manahan diujungna ido paluaonna”. Contoh na asing ima taringot tu si Job, benget do ibana manaon na masa tu ibana, alai diujungna dipasupasu Debata do Ibana ditambai marlompitlompit sian na adong diibana hian. Sian on tabereng ingkon marbenget ni roha do halak na porsea ai dibereng Tuhani do namasa saluhutna, Parsiroha bolon do Ibana jala partalup ni roha (Jak.5:11). Boha do asa boi manahan halak na porsea i dibagasan haporsuhon? Ima marhite tangiang. Holan marhite tangiang do halak na porsea i boi manahan dihaporsuhon (Rom 15:5). Ayat 13 ”Antoi hamu ma na hasea diangka na badia. Haringkothon hamu ma partamueon”. Dipaingot apostel Paulus do ruas ni huria i asa masiurupan, mangurupi angka halak na gale. Ndang holan i ingkon olo halak Kristen mangalahehon tumpangan tu na mangharingkothon. Marulakulak do di Padan Na imbaru disosohon asa mangharingkothon partamueon (Heber 13:2; 1 Tim 3:2; Tit 1:8; 1 Ptr 4:9). Ayat 14-21 on ima gombaran, tanda-tanda sikap, karakter ni halak Kristen na gabe sitiruon. Dison dipatorang Apostel Paulus do songon dia parsooran ni halak Kristen tu angka na so sa haporseaon. Di ayat on dipatuduhon Apostel Paulus do aturan-aturan siulahonon ni halak na porsea i maradophon halak na asing. Di ayat 14 ”Pasupasu hamu ma angka na paburuburu hamu, pasupasu ma antong unang burai”. Mamasumasu musu, jala unang burai, on ma sipaingot ni Apostel Paulus tu halak na paburuburu halak Kristen. Sikap unang mambaloshon molo dipaburuburu halak na porsea i, bahkan ingkon pasupasuon doi. Boasa dibahen Apostel Paulus sipaingot on, ala diboto ibana do halak Kristen, parbarita nauli bahkan Paulus sandiri mengalami berbagai ancaman ditongatonga ni pangkobasionna. Di 2 Korintus 11:23-24 dipaboa Apostel Paulus do na nialamanna laho pararathon hata ni Debata. Sikap na binahen apostel Paulus on sarupa tu ajaran ni Jesus di Mateus 5:44 ”Alai Ahu mandok tu hamu: Holong ma rohamuna dimusumuna; tangiangkon hamu ma na paburuburu hamu”. Contoh na binahen ni Apostel Paulus naung mangulahon on ima Jesus sandiri, ima dinatinangiangkon ni Jesus angka musuNa. Tabandingkon muse ajaran ni Jesus di Lukas 23:34”...Ale Amang! Marpamuati ma roham mida nasida, ai ndang diboto nasida na binahen nasida i”. Maol do mangulahon on ala nii do didok Apostel Paulus na boi mangulahon on ima holan halak naung mangolu dibagasan ngolu na imbaru, na digohi Tondi Parbadia (Ef 4:23), parrohaonna songon parrohaon ni Kristus Jesus (Fil 2:5). Pasupasu ma antong unang burai, hata unang burai molo di Padan na Robi dohot Padan Naimbaru pasupasu dohot bura, hal na ringkot doi. Pasupasu mamboan las ni roha doi alai sebalikna bura mamboan hamagoan. Ayat 16 Sikap na paduahon ima ”Sada ma rohamu sama hamu”. Halak Kristen naeng mangolu dibagasan dame, ala halak Kristen sada keluarga doi dibagasan Jesus Kristus (ay.10), bahkan sadaging dibagasan Kristus (ay.5), alai sai boi dope masa parsalisian, parbolatbolaton, adong na mandok : ”sisean ni Paulus do ahu,” na deba mandok ”sisean ni Apollos do ahu”, na deba :”Sisean ni si Kepas do ahu”, na deba ”Sisean ni Kristus do anggo ahu” (1 Korintus 1: 10-17). Ala niido torus dipaingot Apostel Paulus huria i asa tongtong mangolu dibagasan dame. ”Alai patutoru hamu ma dirimuna tu haserepon”, sipaingot on dipasahat terutama tu halak na timbo pangkatna di huria dohot dimasyarakat. Diarahaon apostel Paulus do nasida asa olo tong marsaor dohot halak na pogos, halak na so mardihadiha di tongatonga ni ruas ni huria. Diuduti Apostel Paulus muse mandok : ”unang parbisuk hamu dirohamu”, hal na sarupa boi berengonta di Poda 3:7 dohot Roma 11:25. Didok Apostel Paulus on ala dibereng ibana huria di Korintus na mangarajumi dirina halak na ”bisuk” (1 Kor 4;10; 10:15; 2 Kor. 11:19). Unang ginjang roha songon na didok di Poda 3:7 ”Unang tung na bisuk ho diparbaga roham, habiari ma Jahowa jala paholang dirim sian hajahaton”. Lapatanna unang masa ginjang ni roha ditongatonga ni huria. Ayat 17 ”Unang baloshon hamu na jat alo ni na jat, ringkoti hamu ma na denggan dijolo ni halak saluhutna”. Jesus Kristus gabe tiruan di sikap on boi tabereng di 1 Petrus 2:23, ala ni halak na porsea naeng do maniru Jesus. Ringkoti hamu ma na denggan, lapatanna, ”pingkiri hamu ma na denggan, parrohahon hamu ma na denggan”, lapatanna lului ma angka nauli na denggan tu sude halak. Manang pingkiri hamu ma na denggan tu saluhut halak. Ukuran na binahen ni apostel Paulus tu ”na denggan”, ndang ukuran menurut hajolmaon alai hata ni Debata naung paimbaru pikiran ni jolma (12:2). Ayat 18 ”Tiop hamu ma dame maradophon halak saluhutna”, on ma isi ni sipaingot na mangihut, jala didok intap na tarpatupa hamu. Halak Kristen naeng do siboan dame jala sikap on naeng tarida disaluhut ngolu ni halak na porsea. Ditambai dison hata ”intap ni na tarbahen” boasa didok intap ni na tarbahen, lapatanna unang do asa diargai sude halak hita gabe ndang olo mengambil resiko dihasogohon ala manghatindanghon Kristus, hape olo do halak na porsea dihasogohon halak ala ni Kristus. Namangihut, Molo didok tiop hamu ma dame ndang marlapatan tolerir tu halak na mangulahon dosa. Sebab mustahillah laskar Kristus berdamai terus dengan dunia, yang penguasanya ialah Iblis (Calvin). Ayat 19 ”Hamu angka na hinaholongan, unang hamu marlulu, pasahat hamu ma rimas i (tu Debata)”, on ma sipaingot na parpudi. Lapatanna, tapasombu ma Debata laho marlulu, membiarkan Allah memberikan pembalasan ( 5 Musa 32:35). Nang pe ditahi jolma, dibahen jolma na jahat alai didok Paulus unang ma dibaloshon, Debata ma na patupa pamaloson i, tu Debata ma tapasahat pamoloson i. Maol do on ulahonon ala ni ido didok Paulus ”hamu na hinaholongan”, asa olo ruas ni huria i manjalo sipaingot ni apostel Paulus. Pasahat ma rimas i tu Debata, alasan boasa diorai laho mambaloshon na jat ala ni na jat, jala diorai mambalos na jat i, ala dihaporseai Debata do marlulu dompak siula na jat. Di Roma 1:18: ”Ai dipapatar do sian ginjang rimas ni Debata dompak nasa jolma na so daulat jala na geduk roha, na mangambat hasintongan i marhitehite hageduhon”.. rimas ni Debata, na ingkon masa doi tu sude halak siula hajahaton. Boasa pamaloson i hak ni Debata? Gombaran on boi tabereng di Mateus 18:21-35 umpama na binahen ni Jesus taringot tu manesa sala ni dongan. Marsala do jolma tu Debata, marutang do jolma tu Debata, alai disesa Debata do sala dohot dipasae do utang ni jolma. Ala niido ingkon olo do jolma i manesa dosa ni donganna (Mat.6:12 tangiang Aleamanami). Ndang adong hak ni jolma i laho balas dendam. Debata ma na gabe panguhum. Ayat 20 “On pe jumpa male musum lehon ibana mangan…”. Halak Kristen naung niihotan ni holong ni roha naeng do gabe halak parasi roha, tontu kebalikan ni na balas dendam. Na maol antusan ima pandohan “ai songon na pagukguk gara do ho di atas uluna”. Aha do lapatan ni pandohan on? Lapatanna ima: ”mambahen ibana maila”, memberikan rasa malu kepadanya. Paulus mengatakan : ”Perlakukan musuhmu dengan baik hati; ini dapat melunakkan hatinya yang keras dan membuang waktunya yang jahat”. Cara yang terbaik untuk menghilangkan seorang musuh, adalah menjadikan dia teman. Karena itulah seharusnya yang baik menang atas yang jahat. Ayat 21 ”Unang ma talu ho dibahen hajahaton alai taluhon ma hajahaton i marhitehite na denggan”. Apostel Paulus mandok molo tabaloshon na jat alo ni jat, talu do hita dibahen hajahaton i, ala marhite i tapasombu na jahat masuk tubagasan rohanta jala hajahaton i menguasai ngolunta (manusia lama andorang so porsea tu Kristus). Jala molo nunga dosa menguasai diri ni jolma i, ndang adong be disi asi ni roha (12-21). Contoh na binahen ni Apostel Paulus dison ima Jesus sandiri, naung manaluhon dosa dohot hamatean di silang i. Kasih Allah mengalahkan kuasa jahat. Boi do talu hajahaton i marhite na denggan. III. Aplikasi 1. Dibagasan ngolu siganup ari jotjot do mangolu jolma dibagasan ngolu na leleng dohot ngolu naimbaru. Mangolu dibagasan Jesus Kristus alai tongtong dope diula hajahaton. Mangolu dibagasan hatiuron alai tongtong dope sai olo laho tu na holom. Israna diparngoluan siganup ari nunga porsea Ibana tu Kristus alai tongtong dope ditiop utiutian ni portibion na dianggap boi manjaga dagingna. Nunga porsea ibana tu Kristus alai tong dope mangolu ibana dibagasan parulaon ni daging isarana: parmainanon, hahodaron, pargadombuson, hasielebeguon, hadatuon parmusumusuon, parbadabadaan, pangiburuon dohot na asing (Gal. 5:19-21). Alai naeng dohonon ni turpuk on molo halak naung dibagasan ngolu na imbaru unang be diula haholomon. Halak naung mangolu dibagasan Jesus Kristus dipatuduhon ma holong ni rohana maradophon donganna sahaporseaon nang maradophon halak na so sahaporseaon. Mamparbuehon parbue ni tondi songon na tarsurat di Galatia 5:22. Ondo sipaingot ni Apostel Paulus asa unang sambola simanjojakta mangolu dibagasan ngolu na imbaru alai sambola nari dibagasan hadagingon ngolu na leleng. Tatinggalhon ma ngolu na leleng jala tasolukkon ma ngolu na imbaru. Ala nii do perubahan na pinagido ni turpuk on ima songon perubahan metamorposis, sian gulokgulok gabe lampulampu na uli. Songoni do perubahan na pinagido ni turpuk on. 2. Boha do huria di partingkian saonari on? Boasa boi muncul parbolatbolaton ditongatonga ni huria saonari? Nunga dibereng Apostel paulus on na boi masa do parbolatbolaton ditongatonga ni huria. Boasa masa? Ala adong na mangarujumi dirina lobi timbo sian na asing. Adong na mangarajumi dirina ummalo, umbisuk sian donganna. Adong na mangarujmi silehonlehon na sahat tu ibana ummarga sian donganna. Ondo mambahen jotjot masa parbolatbolaton di tongatonga ni ruas ni huria. Ala nii do dipaingot asa tongtong ruas ni huria i mangolu dibagasan holong ni roha, masijolojoloanan mangulahon na denggan. Ndang mura laho mangeahi hasadaon di huria apalagi lam godang kelompok lam godang do potensi konflik. Jala dibereng apostel Paulus do potensi konflik on ditongatonga ni huria ala niido dibahen ibana sipaingot on asa tongtong ruas i mangolu dibagasan hasadaon. Asa unang masa parbolatbolaton di huria naeng do huria i manghangoluhon songon na nidok ni apostel on, tongtong marlas ni roha manghirim, marbenget ni roha dihaporsuhon, jugul martangiang (ay.12). Unang mandele molo masa konflik di huria alai tongtong marbenget ni roha jala mangalului dalan penyelesaian na dumenggan. Na mangihut asa boi sada ruas ni huria, naeng do antoan ni huria angka na hasea di huria i, molo di hata Indonesia didok gereja harus bermurah hati songon na nidok ni Apostel Paulus di ayat 20 ”On pe, jumpa male musum, lehon ibana mangan, jumpa mauas ibana painum. Ai songon na pagugukgukhon gara do ho tu atas uluna anggo dibahen ho songoni”. Mambahen na denggan, kemurahan hati, adalah prinsip penting dalam mencegah konflik, bahkan mengobati jika konflik itu terjadi (ay.13). 2. Asa denggan parsaoranta ditongatonga ni ruas ni huria nang tu halak naso Kristen taulahon ma: 1. Holong ni roha na so marpangansi (kasih jangan pura-pura). Kasih yang tulus, unang do tahaholongi sadasada halak ala adong na naeng siharophononta sian ibana, kasih yang tidak bersandiwara. Holong na so mementingkan diri sendiri, alai holong na mementingkan kepentingan halak na asing 2. Hagigihon hamu na jat, 3. Ingot hamu ma holong ni roha sama dongan Kristen 4. Masijolojoloanan masipasangapan 5. Unang sumurut ringgas ni rohamuna. 6. Partondi na girgir. 7. Oloi hamu ma Tuhan i. 8. Marlas ni roha manghirim. 9. Marbenget ni roha dihaporsuhon. 10. Jugul martangiang. 11. Antoi hamu ma na hasea di diangka na badia. 12 Mangharingkothon partamueon. Holong ni roha do na gabe dasor ni parsaoran ni halak Kristen, maradophon sesama halak Kristen nang naso Kristen pe. Tu naso halak Kristen pe ingkon do patuduhonon ni halak Kristen holong ni roha. Pdt. Reni TL Purba MTh. Dosen Sekolah Tinggi Bibelvrow

Comments